نگاهی به شعر عاشورایی شاعران چهارمحال و بختیاری
شهرکرد- ایرنا- چهارمحال و بختیاری از جمله استان‌هایی است که از دیرباز تاکنون در حوزه شعر و ادب با وجود شاعران توانمند آثار عاشورایی مختلفی را منتشر کرده است.
به گزارش ایرنا، شعری که رویکرد دینی دارد و متاثر از آموزه‌های اسلامی باشد در قلمرو شعر آیینی قرار می‌گیرد.شعر مذهبی یا شعر آیینی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بیشتر به آن پرداخته شده است از گذشته در ادبیات این مرز و بوم حضور داشته و همچنان این حضور امتداد دارد و مهمترین بخش از آن به لحاظ موضوع و محتوا به عاشورا و مرثیه‌سرایی امام حسین(ع) و شهدای دشت کربلا اختصاص دارد.
چهارمحال و بختیاری نیز از جمله استان‌هایی است که در این حوزه حرف‌های زیادی برای گرفتن دارد و برخی شاعران آیینی این استان از سرآمدان کشور به شمار می‌روند و بزرگترین و مهمترین منظومه‌های حماسی و عرفانی مرتبط با موضوع عاشورا از سوی این شاعران سروده شده است.
مروری بر تاریخچه شعر آیینی در استان
رییس گروه فرهنگی رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری به تاریخچه شعر آیینی در این استان اشاره کرد و گفت: قدیمی‌ترین شاعر استان که در آثار خود به موضوع عاشورا پرداخته است، میرزا محمد مقبل قهفرخی است که در قرن ۹ هجری قمری می‌زیست و یکی از ظرفیت‌های مهم استان در شعر عاشورایی به شمار می‌آید.
مهدی طهماسبی با تاکید بر اینکه بن‌مایه و پایه و اساس ادبیات مکتوب چهارمحال و بختیاری، شعر آیینی و عاشورایی است افزود: پس از میرزا محمد مقبل قهفرخی تا دوره صفویه به سبب محدودیت آثار تاریخی که در اختیار داریم شاعران توانمند و مشهوری را در حوزه شعر آیینی در استان نمی‌توان نام برد اما در دوره صفویه شاعران بیشتری در استان در این حوزه فعال بود و آثار مهمی از خود بر جای گذاشتند.
وی تصریح کرد: میرزا محمد صادق سالک قهفرخی، ملا حسین دهکردی و ملازلفعلی متخلص به "مجرم" تعدادی از شاعران فعال در استان بودند که در این دوره به شعر عاشورایی پرداختند و در اواخر دوره صفویه شاعری به نام میرزای قهفرخی کهن‌ترین منظومه کامل شعر استان در حوزه شعر آیینی خود را به خود اختصاص داده است.
این کارشناس ادبیات فارسی به معرفی کتاب "چهارباغ" از میرزای قهفرخی پرداخت و گفت: این کتاب در یک‌هزار و ۴۴ بیت در وزن بحر متقارب سروده شده و میرزای قهفرخی در این منظومه بر اساس منابع و مستندات تاریخی به بیان گوشه‌هایی از حماسه کربلا و از سوی دیگر به خروج و قیام مختار در کوفه و قصاص قاتلان سید و سالار شهیدان می‌پردازد.
طهماسبی با اشاره به تداوم جریان شعر آیینی در استان از دوره صفویه به افشاریه اظهار داشت: مولانا میرزا محمدعلی فرخی بروجنی از شاعران پرآوازه این دوران است که در اثری به عنوان "هنرنامه" در وزن بحر تقارب با سرودن ۱۶ هزار بیت به بیان حماسی واقعه خونین کربلا و شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) می‌پردازد.
وی یادآور شد: فرخی بروجنی کتاب خود را در سن ۷۰ سالگی از زمان خلافت امام علی(ع) آغاز می‌کند و پس از به نظم کشیدن واقعه عاشورا به خروج و خوانخواهی مختار می‌پردازد.
رییس گروه فرهنگی رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: پس از فرخی بروجنی، میرزا عبدالوهاب قطره سامانی از بزرگترین قصیده‌سرایان استان و کشور را در دوره قاجاریه داریم که به شعر آیینی پرداخته است.
میرزا احمد ملال دزکی؛ پیشگام نگاه عرفانی در ادبیات عاشورایی
این کارشناس حوزه شعر و ادبیات در ادامه به اثرگذاری میرزا احمد ملال دزکی در شعر عاشورایی و آیینی اشاره کرد و گفت: دیوان اشعار این شاعر توانمند سرشار از سوگ‌سروده‌ها و مرثیه‌های جانسوز و زیبایی است که عمق ارادت و دلباختگی‌اش را به آستان ملکوتی حضرت سیدالشهدا به خوبی نمایش می‌گذارد.
طهماسبی ادامه داد: حدود ۷۰ درصد از دیوان اشعار ملال را مرثیه‌های و غم‌نامه‌های وی تشکیل می‌دهد و یکی از ویژگی‌های مرثیه‌های مرحوم ملال داشتن نگاه عرفانی و استفاده از ظرفیت مطالب و رویکردهای عرفانی برای اندیشه‌های عاشورایی و حوادث جانسوز روز دهم و نهضت خونین حسینی است، ترکیب‌بندهای ملال نگاهی نو را به مخاطب اشعار عاشورایی عرضه می‌دارد، نگاهی که پیشگامی او را در ارائه نگاه عرفانی به عاشورا تایید می‌کند.
گنجینه‌الاسرار عمان سامانی ؛ بی‌نظیرترین اشعار آیینی کشور
وی اوج شکوفایی شعر آیینی استان را در کتاب گنجینه‌الاسرار عمان سامانی عنوان کرد و گفت: گنجینه‌الاسرار بزرگترین منظومه عرفانی در رثای واقعه کربلا است.
رییس گروه فرهنگی رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری افزود: میرزا نورالله عمان سامانی ملقب به تاج‌الشعرا از شعرای به نام نیمه دوم سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم است که کتاب "گنجینه‌الاسرار" را به سبک، شیوه و وزن زبده‌الاسرار صفی ساخته و به یقین می‌توان این کتاب را از شاهکارهای ادبی شیعی به شمار آورد.
طهماسبی تصریح کرد: در این مثنوی ماندگار با برداشت‌های ناب عرفانی از جریان عاشورای حسینی، از حُر، حضرت عباس(ع)، حضرت قاسم(ع)، حضرت علی اکبر(ع) و دیگر وقایع عاشورا سخن به میان آمده است.
وی به مراثیه‌ها و سوگ‌سروده‌های میرزا محمد امینی دفتری بروجنی نیز اشاره کرد و گفت: این شاعر نام‌آشنا در حوزه نوحه و مراثی سروده شده در رابطه با قیام عاشورا در جایگاه پیشرو و پیشگام قرار دارد و نوحه‌های وی در داخل و خارج از مرزهای کشور هنوز به صورت زنده خوانده می‌شود.
طهماسبی بیان داشت: از دفتری بروجنی ۸۰ نوحه مهم به یادگار مانده و یکی از منابع مجالس عزاداری سید و سالار شهیدان است.
وی افزود: میرزا حبیب دستان بنی، نیسان سامانی، آیت‌الله میر صفی‌الدین متخلص به سید ذاکر، میرزا اختری بروجنی، شیخ محمد روشندل، محمد شمس، طبیان سامانی، اردشیری لردگانی و ملاعبدالجلیل خاشع زانیانی از دیگر شاعران آیینی استان به شمار می‌روند و آثار مهمی در این حوزه عرضه داشته‌اند.
رییس گروه فرهنگی رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه مجموعه کاملی از اشعار و آثار آیینی در استان در اختیار نداریم، اظهار داشت: تاکنون در این خصوص کوتاهی صورت گرفته و ما امروز مجموعه کاملی از آثار آیینی شاعران استان را در دسترس نداریم با این وجود در تلاش هستیم تا در شهرستان‌ها اشعاری که به صورت پراکنده در حوزه شعر آیینی وجود دارد از گذشته تاکنون وجود داشته را شناسایی و جمع‌آوری کنیم.
