نمک پرورده
دیگ عشقت
تا به جوش آمد دل ما را
گرفت
ما نمک پروردۀ خوان کریم
حیدریم
- ۰ نظر
- ۳۱ تیر ۰۳ ، ۰۶:۵۶
دیگ عشقت
تا به جوش آمد دل ما را
گرفت
ما نمک پروردۀ خوان کریم
حیدریم
ماهی که
به خون
تپیده شد
کودک بود
با تیر سه شعبه
حلق او
کوچک بود
شکسته آینه در کربلا داشت
نگاهی از تبار کبریا داشت
به رخسار و به گفتار و به رفتار
شباهت او به ختم الانبیا داشت
در لحظه های ساکت و تنهایی من
در سینه ام
موجی مرا تا سمت دریا می کشاند
دریای عطشان لب
دریای سرتا پای زخمی
رنگ حماسه در میان واژگان
حس مرا سرشار رفتن می نماید
رفتن از این خاک
تا مرزهای بی نهایت
چون مردهای باصفای مسلک صبح
چون عاشقان مذهب آزادگی ها
این شوق اما راوی لب تشنگی هاست
این روضه خوان غصه های آل طاهاست
آری مرا تا سمت دریا می کشاند
شهرکرد- ایرنا- چهارمحال و بختیاری از جمله استانهایی است که از دیرباز تاکنون در حوزه شعر و ادب با وجود شاعران توانمند آثار عاشورایی مختلفی را منتشر کرده است.
به گزارش ایرنا، شعری که رویکرد دینی دارد و متاثر از آموزههای اسلامی باشد در قلمرو شعر آیینی قرار میگیرد.شعر مذهبی یا شعر آیینی که در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی بیشتر به آن پرداخته شده است از گذشته در ادبیات این مرز و بوم حضور داشته و همچنان این حضور امتداد دارد و مهمترین بخش از آن به لحاظ موضوع و محتوا به عاشورا و مرثیهسرایی امام حسین(ع) و شهدای دشت کربلا اختصاص دارد.
چهارمحال و بختیاری نیز از جمله استانهایی است که در این حوزه حرفهای زیادی برای گرفتن دارد و برخی شاعران آیینی این استان از سرآمدان کشور به شمار میروند و بزرگترین و مهمترین منظومههای حماسی و عرفانی مرتبط با موضوع عاشورا از سوی این شاعران سروده شده است.
مروری بر تاریخچه شعر آیینی در استان
رییس گروه فرهنگی رسانهای ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری به تاریخچه شعر آیینی در این استان اشاره کرد و گفت: قدیمیترین شاعر استان که در آثار خود به موضوع عاشورا پرداخته است، میرزا محمد مقبل قهفرخی است که در قرن ۹ هجری قمری میزیست و یکی از ظرفیتهای مهم استان در شعر عاشورایی به شمار میآید.
مهدی طهماسبی با تاکید بر اینکه بنمایه و پایه و اساس ادبیات مکتوب چهارمحال و بختیاری، شعر آیینی و عاشورایی است افزود: پس از میرزا محمد مقبل قهفرخی تا دوره صفویه به سبب محدودیت آثار تاریخی که در اختیار داریم شاعران توانمند و مشهوری را در حوزه شعر آیینی در استان نمیتوان نام برد اما در دوره صفویه شاعران بیشتری در استان در این حوزه فعال بود و آثار مهمی از خود بر جای گذاشتند.
وی تصریح کرد: میرزا محمد صادق سالک قهفرخی، ملا حسین دهکردی و ملازلفعلی متخلص به "مجرم" تعدادی از شاعران فعال در استان بودند که در این دوره به شعر عاشورایی پرداختند و در اواخر دوره صفویه شاعری به نام میرزای قهفرخی کهنترین منظومه کامل شعر استان در حوزه شعر آیینی خود را به خود اختصاص داده است.
این کارشناس ادبیات فارسی به معرفی کتاب "چهارباغ" از میرزای قهفرخی پرداخت و گفت: این کتاب در یکهزار و ۴۴ بیت در وزن بحر متقارب سروده شده و میرزای قهفرخی در این منظومه بر اساس منابع و مستندات تاریخی به بیان گوشههایی از حماسه کربلا و از سوی دیگر به خروج و قیام مختار در کوفه و قصاص قاتلان سید و سالار شهیدان میپردازد.
طهماسبی با اشاره به تداوم جریان شعر آیینی در استان از دوره صفویه به افشاریه اظهار داشت: مولانا میرزا محمدعلی فرخی بروجنی از شاعران پرآوازه این دوران است که در اثری به عنوان "هنرنامه" در وزن بحر تقارب با سرودن ۱۶ هزار بیت به بیان حماسی واقعه خونین کربلا و شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) میپردازد.
وی یادآور شد: فرخی بروجنی کتاب خود را در سن ۷۰ سالگی از زمان خلافت امام علی(ع) آغاز میکند و پس از به نظم کشیدن واقعه عاشورا به خروج و خوانخواهی مختار میپردازد.
رییس گروه فرهنگی رسانهای ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: پس از فرخی بروجنی، میرزا عبدالوهاب قطره سامانی از بزرگترین قصیدهسرایان استان و کشور را در دوره قاجاریه داریم که به شعر آیینی پرداخته است.
میرزا احمد ملال دزکی؛ پیشگام نگاه عرفانی در ادبیات عاشورایی
این کارشناس حوزه شعر و ادبیات در ادامه به اثرگذاری میرزا احمد ملال دزکی در شعر عاشورایی و آیینی اشاره کرد و گفت: دیوان اشعار این شاعر توانمند سرشار از سوگسرودهها و مرثیههای جانسوز و زیبایی است که عمق ارادت و دلباختگیاش را به آستان ملکوتی حضرت سیدالشهدا به خوبی نمایش میگذارد.
طهماسبی ادامه داد: حدود ۷۰ درصد از دیوان اشعار ملال را مرثیههای و غمنامههای وی تشکیل میدهد و یکی از ویژگیهای مرثیههای مرحوم ملال داشتن نگاه عرفانی و استفاده از ظرفیت مطالب و رویکردهای عرفانی برای اندیشههای عاشورایی و حوادث جانسوز روز دهم و نهضت خونین حسینی است، ترکیببندهای ملال نگاهی نو را به مخاطب اشعار عاشورایی عرضه میدارد، نگاهی که پیشگامی او را در ارائه نگاه عرفانی به عاشورا تایید میکند.
گنجینهالاسرار عمان سامانی ؛ بینظیرترین اشعار آیینی کشور
وی اوج شکوفایی شعر آیینی استان را در کتاب گنجینهالاسرار عمان سامانی عنوان کرد و گفت: گنجینهالاسرار بزرگترین منظومه عرفانی در رثای واقعه کربلا است.
رییس گروه فرهنگی رسانهای ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری افزود: میرزا نورالله عمان سامانی ملقب به تاجالشعرا از شعرای به نام نیمه دوم سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم است که کتاب "گنجینهالاسرار" را به سبک، شیوه و وزن زبدهالاسرار صفی ساخته و به یقین میتوان این کتاب را از شاهکارهای ادبی شیعی به شمار آورد.
طهماسبی تصریح کرد: در این مثنوی ماندگار با برداشتهای ناب عرفانی از جریان عاشورای حسینی، از حُر، حضرت عباس(ع)، حضرت قاسم(ع)، حضرت علی اکبر(ع) و دیگر وقایع عاشورا سخن به میان آمده است.
وی به مراثیهها و سوگسرودههای میرزا محمد امینی دفتری بروجنی نیز اشاره کرد و گفت: این شاعر نامآشنا در حوزه نوحه و مراثی سروده شده در رابطه با قیام عاشورا در جایگاه پیشرو و پیشگام قرار دارد و نوحههای وی در داخل و خارج از مرزهای کشور هنوز به صورت زنده خوانده میشود.
طهماسبی بیان داشت: از دفتری بروجنی ۸۰ نوحه مهم به یادگار مانده و یکی از منابع مجالس عزاداری سید و سالار شهیدان است.
وی افزود: میرزا حبیب دستان بنی، نیسان سامانی، آیتالله میر صفیالدین متخلص به سید ذاکر، میرزا اختری بروجنی، شیخ محمد روشندل، محمد شمس، طبیان سامانی، اردشیری لردگانی و ملاعبدالجلیل خاشع زانیانی از دیگر شاعران آیینی استان به شمار میروند و آثار مهمی در این حوزه عرضه داشتهاند.
رییس گروه فرهنگی رسانهای ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه مجموعه کاملی از اشعار و آثار آیینی در استان در اختیار نداریم، اظهار داشت: تاکنون در این خصوص کوتاهی صورت گرفته و ما امروز مجموعه کاملی از آثار آیینی شاعران استان را در دسترس نداریم با این وجود در تلاش هستیم تا در شهرستانها اشعاری که به صورت پراکنده در حوزه شعر آیینی وجود دارد از گذشته تاکنون وجود داشته را شناسایی و جمعآوری کنیم.
نازبیگم بانویی از شهر بن
آن حسین میرزایی با شور و تاب
آن پرستار غیوران غریب
بود رزمنده به روز التهاب
آن حماسی بانوی جانباز شهر
زینبی شد در طریق انقلاب
سوگواره های مواج
در بی نهایت دیده های خاکی
فریادگر
مسیری است
از میان سنگلاخ رنج ها
تا محیط امن حرمت
که حرمت عشق بازی را
گوشزد می کند
در التهاب زمانه
در روزهایی که
عطش ترا می خوانند
و تو ای مانای بی پایان
ما را
به حماسه ای عطشناک
در اقلیم تنهایی
می خوانی
تمام سینه ها در چنگ غم بود
به لبها یکسره آهنگ غن بود
پس از عباس در دشت غریبی
نگاه کودکان همرنگ غم بود
ادب را شوق باران داد عباس
سر و جان بهر ایمان داد عباس
در آن ظهر عطشناک غریبی
به آیین وفا جان داد عباس
دلم شد خون و غم باور عزیزان
به اشک دیده های تر عزیزان
تمام هستی من روضه خوان شد
به میدان می رود اکبر عزیزان
عزیزم نورچشم من کجایی
به اشک دیده نالم از جدایی
تو در خاکی علی اصغر که گویم
لالا لالا لالا لالا لالایی
هر بار سلام تشنه کامی دارم
از عشق به سمت گل سلامی دارم
من فارغ از این هیاهوی اهل زمان
امید کرم ز نیکنامی دارم
سلام بر عزیزان رزمنده و دلاوران بی ادعای دیروز و امروز
لطفا به این عدد دقت کنید
۳۸۶۵ سه هزار و هشتصد و شصت و پنج
ظاهرا یک عدد ساده است اما یک دریا حرف دارد در طول سی سال گذشته از ۱۳۷۳ه.ش تا کنون که وارد عرصه ی کار شهدا و دفاع مقدس شده ام و کار میکنم ۳۸۶۵ نفر از رزمندگان، پدران ،مادران، همسران،فرزندان، خانواده و دوستان شهدا فوت کرده اند بعضی از آنها را برای کسب روایت زندگی شهدا و حماسه های آنها چندین و چند بار دیده بودم و خاطراتشان را ضبط کرده یا نوشته ام و برخی را یکبار دیده بودم و حالا که به یادداشت های مختلف خودم مراجعه می کنم هر روز به این تعداد که با درگذشت آنها بخش مهمی از خاطرات انقلاب، شهدا و دفاع مقدس با آنها مدفون می شود، افزوده می شود الان خارج از مباحث روزمره و عادی باید به این موضوع نگریست که با چنگ و دندان خاطرات را ضبط کرد و با پردازشی مناسب آنها را در قالب محصولات و فرآورده های فرهنگی هنری به نسل جوان و اقشار مختلف جامعه ارائه کرد لطفا روی این نکته تامل کنید حفظ و ثبت خاطرات شهدا و ایثارگران ماندن در دیروز نیست بلکه یک چراغی است فراراه همه مردم پس باید برای این کار به یک حرکت جهادی دست زد
نشان از رنج شیدا بود و این دل
هجوم درد و غم ها بود و این دل
چنان محو عطشناکی شد اینجا
دوباره موج گرما بود و این دل
مهدی طهماسبی، شاعر، نویسنده و پژوهشگر ادبی در گفتوگو با ایکنا از چهارمحالوبختیاری با گرامیداشت چهاردهم تیرماه و روز قلم و با اشاره به اینکه به باور همگان اسلام یک دین کاملاً فرهنگی است، اظهار کرد: معجزه مانای رسول گرامی اسلام(ص) در تاریخ بشریت، کتاب آسمانی قرآن است که در آن سورهای با نام «قلم» آمده و در طلیعه آن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ»، خداوند متعال به قلم سوگند یاد میکند.
وی با ذکر اینکه قلم به مصداق حدیث «مداد العلماء أفضل من دماء الشهداء» بر خون شهدا افضل است، ادامه داد: ارزش قلم بر طبق آموزههای قرآنی و روایی کاملاً آشکار است؛ در آموزههای ایرانی نیز اهالی قلم همواره فضل میبینند و بر صدر مینشینند و ارزش دارند. نگاه اهل قلم و صاحبان اندیشه همواره ارزشمند است و این توانایی را دارند که از طریق اندیشه و بروندادهای فکری، جهانبینی و مسیر جامعه مخاطب خود را تغییر دهند.
این مدرس و پژوهشگر ادبی بیان کرد: امام خمینی(ره) مصداق بارز اهالی قلم هستند که با نوشتههای خود فضای جدیدی را در ایران و عرصه جهانی شکل دادند و نهضت عظیم انقلاب اسلامی را بنیان نهادند، لذا قلم میتواند خالق بهترینها باشد.
طهماسبی با تأکید بر اینکه شاعران، نویسندگان، محققان و اهالی قلم ظرفیتهای بیهمانند جامعه هستند، توضیح داد: پیشینیان ما شعر را هنر اول میدانستند و هیچ شعری ماندگار نمیماند مگر با قلم و نگاشتن؛ بنابراین گفته میشود که کمرنگترین جوهرها ماندگارتر از پررنگترین حافظهها هستند. در خصوص ارزش و فضیلت و ثواب نوشتن، احادیث فراوانی وجود دارد از جمله اینکه پیامبر(ص) فرمودند: «مَن کَتَبَ عَنِّی عِلما أو حَدیثا لم یَزَلْ یُکتَبْ لَهُ الأجرُ ما بَقِیَ ذلکَ العِلمُ و الحَدیثُ» یعنی هر کس دانشى یا حدیثى از من بنویسد تا آن دانش و حدیث باقى است، برایش اجر نوشته شود.
وی با بیان اینکه استان چهارمحال و بختیاری بیشتر مبتنی بر نگاه شفاهی و نه نوشتاری بوده است، توضیح داد: با اینحال، تاریخچه اهالی قلم و نگارش در این استان به قرنهای هشتم و نهم باز میگردد که در این راستا میتوان از شخصی با نام «حسن نافچی» نام برد که منظومه و نیز کتاب منثور دارد و آثار او را باید جزو نخستین حرکتها در استان در حوزه نوشتن بدانیم.
این پژوهشگر ادبی افزود: البته شواهدی از جمله در شجرهنامهها و نژادنامههای امامزادگان عظیمالشأن هم وجود دارد که نشان میدهد پیش از حسن نافچی نیز مردمان چهارمحال و بختیاری با قلم و نویسندگی نامأنوس نبودند؛ در سدههای گذشته چهارمحال و بختیاری خاستگاه عالمان بزرگی همچون آیتالله دهکردی, حاج شیخ علی بروجنی، سیدمحمد دهکردی، میرزا صفیالله وانانی و از شاگردان میرزای شیرازی و ... بوده است.
طهماسبی از شاعران نامداری همچون عمان سامانی، دهقان سامانی، فرخی دفتری بروجنی، شیدای دهکردی، میرزای قهفرخی، بیضای جونقانی و ... نیز نام برد و افزود: همه این شخصیتهای ادبی از ظرفیتهای استان ما در سدههای گذشته هستند.
این شاعر آیینی چهارمحالوبختیاری با تأکید بر اینکه به برکت انقلاب اسلامی و خون مطهر شهدا شاهد شکوفایی اهالی قلم و شعر و ادب در دوران معاصر هستیم، اظهار کرد: انقلاب فضایی را ایجاد کرد که نسلهای نو و نوقلمان روزگار اول انقلاب، وارد عرصه شوند و طبعآزمایی کنند.
طهماسبی تصریح کرد: در این راستا، شاعران، نویسندگان، داستاننویسان و پژوهشگران حوزههای مختلف همواره قلمفرسایی کرده و استعدادهای خود را به منصه ظهور رساندهاند؛ امروز نیز شاهد ظهور نوجوانان و جوانانی خوشفکر، خوشقلم و خوشآتیه هستیم که نگاه بلندی دارند، آنان بدون شهرتند اما مشغول کار هستند و این ظرفیت میتواند نویدبخش آیندهای درخشان برای ادبیات و نویسندگی این منطقه باشد.
رئیس گروه امور فرهنگی ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری با اشاره به مشکلات و موانع اهالی قلم در حوزه نشر آثار، بیان کرد: اهل قلم باید بتوانند از ظرفیت نشر آثار بهرهمند شوند. آنان را نباید فقط خالق و تولیدکننده بدانیم زیرا اگر فرآوردههای اندیشه اهالی قلم و فرهنگ و ادب در قالب یک اثر ملموس به مخاطبان عرضه نشود، کار و تلاش آنان ابتر است.
طهماسبی در پایان گفت: جا دارد ظرفیت نشر بهویژه نشر تخصصی در استان فعالتر شود و بروندادهای مطلوبی در قالبهای مختلف به دست مردم برسد تا پویایی و نشاط در عرصه قلم و نویسندگی اتفاق بیفتند و اهالی قلم نیز بتوانند تواناییهای خود را بهتر و بیشتر به منصه ظهور برسانند.
در محضر عشق همنفس با فردا
شادابی زندگان اقلیم وفا
بر جمله مبارک است این روز قلم
نون والقلم است و می نویسد مانا
خطی
به خون نوشته
در آن
کوچه غریب
گویی
ز داغ لاله آل بهار
بود
هنگام حساب می رسد برخیزید
با عطر و گلاب می رسد برخیزید
از راه دوباره عطر گل می آید
پر شور و خطاب می رسد برخیزید
دلتنگم و دل قرار تازه دارد
پر از شوق است و کار تازه دارد
پس از ایام سخت هجر دی ماه
به سر شوق بهار تازه دارد
چه باشد بر لبم آهنگ دیگر
حضور ساده از دلتنگ دیگر
امیدم هست در ایام دیدار
بهار و سرخوشی و رنگ دیگر
امید به شوق بی کران می بالید
دلها به وجود مؤمنان می بالید
در روز مباهله به اعجاز بهار
آن روز زمین به آسمان می بالید
هر لحظه
از بیان دل انگیز
خاطرات
ایام سرخوشانه رفته
به یاد هست
دلا بنویس از دیدار دلدار
چه خوشا باشد همان دلدار و دیدار
به امید زیارت بارها من سرودم
سرودم شوق دل من به هر بار
آن روزهای
ساده و شیرین
قشنگ بود
در لحظه های جاری
ایام رفته ام
تمام وجودت در
آیینه دل
گواه
عطشناکی شوق من
شد
درنگاه کوچه های بی عبور
خاطرات خسته ای نشسته است
خاطرات بودن و گذشت
خاطرات صبح دشت
لحظه های پر امید و دلنشین
قاب های جاودان
نغمه های بی کران
از هبوط همدلی
در سکوت پشت سر
لقمه های رزق
پابه پای تو
می دوند و می رسند
حرص می خوری چرا
هیچ کس
در مسیر بودن و امید
رزق هیچ کس نخورده است
باورش کمی غریب
لیک امر حتم حتم حتم حتم
رزق پابه پای تست
ای دل نجیب من
وقتی که نگاهتان به سمت بالاست
امید همه به دست های مولاست
تا یکسره بنگریم پیروزی را
بر لب همه ذکر سرخوش یازهراست
آخرین تلاش ها
آخرین امیدها
در نگاه ساکت غریب شهر
در هبوط غصه های بی کران
در نگاه دیگران
بشکند حریم سرد رنج را
ما هنوز زنده ایم
باخت
اولین حکایت غریب ماست
مردها نیامدند
رای ها به نام او نیامدند
دردها شروع شده
داستان من و دل
زمزمه حسرت هاست
به گواه غزل سوخته و
غمزده ام
برخیز و به انقلاب گل رای بده
بر دولت مستطاب گل رای بده
با ذکر علی بیا به میدان امروز
در لحظه انتخاب گل رای بده
در این آیینه دل می کنم خود را تماشا من
به عشقت پیر گشتم می کنم این بار حاشا من
از این شب های غمگین غریبی سخت دلگیرم
خودم را می کنم آماده بر دیدار فردا من
دعای نیمه شبی گفتی روا باشد به لطف حق
همه شب دستهایم را برم آهسته بالا من
جنون در من تجلی کرد و مجنون زمان گشتم
که هستم مست و مدهوش جنون عشق حالا من
نباشم لحظه ای دور از خیالت مانده در اینجا
به یاد عشق می بازم به هر پنهان و پیدا من
بیا ای سرفراز مانده در غیبت که دلتنگم برای تو
عطش می نوشم از صهبای بودن مست وشیدا من
من از تکرار نامت بر لبم امید می گیرم
در این آیینه دل می کنم خود را تماشا من
در میان رنج های دلنگرانی
کورسوی امیدی هست
در موج مواج غصه ها
در هجوم کلمات مایوس
هنوز
باورم به طلوع یکرنگی است
خورشید می آید
شب غریبی ها
می گذرد
امید ها دارم
شب و
تنهایی و
دلتتگی دل
بخوان از
غصه یک رنگی دل
سبوی عید می نوشم غزلخوان غدیرم من
به سمت عشق گل ازرهسپاران غدیرم من
به همعهدی عزت دردوعالم شهره ور گشتم
ثناگوی دل و مولا و ایمان غدیرم من
علی حق است حق بااو علی نوراست ونور از او
به حق حق به هر جایی ز یاران غدیرم من
دلم شهنامه غیرت شده وقت خطرنوشی
ببین با شوق جانانه ز مردان غدیرم من
تبار من حماسی بوده در پرونده هستی
خوشم زیرا که اینجا از تباران غدیرم من
دراین عیدولایت باولی هم لهجه میگردم
عزیز همدل آزاد میدان غدیرم من
به صبح سرخوشی جانانه می گویم غزلهارا
سبوی عید می نوشم غزلخوان غدیرم من
مدتی
شد چشم در راهیم
اما گوییا
نیست ما را
هیچ
توفیق تماس تازه ای
افسوس زمان رنج دوران شده است
هنگام غریبی دلیران شده است
از یمن حضور نانجیبان غریب
گلواپه پراکنی فراوان شده است
آوای امیر می رسد برخیزید
در طی مسیر می رسد برخیزید
با عشق است یا علی می گوییم
هنگام غدیر می رسد برخیزید
انتخابات است
اما
ذهن مان در فکر تست
ای ستاد انتخاباتی تو
جان و دلم
یک دشت ز لاله واژگون می دیدم
فریاد غریبی از قرون می دیدم
در صبح غریب رفتن آلاله
آن روز بهار را به خون می دیدم
هنگام غریبی دل آزاده است
یک عشق به پای آسمان جان داده است
فرمود بهشتی یک تنه ملت بود
آن ملت یک تنه به خاک افتاده است
در شهر غریب بوی باران زیباست
گلغمۀ سرخ بیقراران زیباست
در وقت تفحص این دلم می خواند
برگشتن یک نشان ز یاران زیباست
دلتنگ تر از بهانه های دردم
سرشار شبیه خانه های دردم
تازنده شود حماسه های غیرت
من هم نفس ترانه های دردم
ای عشق بخوان که موسم آزادی است
همراه دلم بیا که وقت شادی است
بر زنده دلان مهر خدا می بارد
هنگام ولادت امام هادی است