یک شاعر آیینی:شاعران فاطمی تبیین‌گران سبک زندگی زهرایی هستند
مهدی طهماسبی با اشاره به اینکه شاعران فاطمی تبیین‌کننده سبک زندگی ارزشمند حضرت زهرا(س) هستند، گفت: زبان شعر یک ظرفیت بی‌همانند برای توصیف آموزه‌های فاطمی است.
مهدی طهماسبی، شاعر آیینی در گفت‌و‌گو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با تسلیت ایام شهادت صدیقه طاهره حضرت فاطمه زهرا(س) به ابعاد شعر فاطمی پرداخت و با اشاره به اینکه این شعر همزاد شعر فارسی است، اظهار کرد: قدیمی‌ترین و نخستین شعر فارسی که به حضرت زهرا(س) اشاره و اظهار ارادت دارد، تک مصرعی بازمانده از رودکی است که می‌گوید: اندر جهان به کس مگرو جز به فاطمی.
وی با ذکر اینکه دقیقی طوسی، شاعر قرن چهارم و شاعر شهید، از دیگر شاعران قدیمی بوده که به مضمون حضرت زهرا(س) پرداخته است، ادامه داد: برخی کارشناسان این بیت دقیقی را قدیمی‌ترین شاعر فاطمی می‌شمارند که نام مبارک حضرت را در این بیت آورده است: «چنان، چون من بر او گریم نگرید، ابَر شُبَّیر، زهرا روز محشر»، شاعر در این بیت، گریستن خود بر مصیبت امام حسین(ع) را شدیدتر از گریستن حضرت فاطمه(س) بر این مصیبت می‌داند.
این پژوهشگر ادبی با تأکید بر اینکه ظرفیت شعر فاطمی در ادبیات فاطمی بیش از ۱۰ قرن است، بیان کرد: شاعران گمنام و بنام زیادی مضمون فاطمی را در اشعار خود دستمایه قرار دادند که به نظرم در حوزه ادبیات فاطمی، شاعران گمنام بیشتر بودند و شعر فاطمی مانند وجود مقدس خود آن حضرت، با گمنامی گره خورده است.
طهماسبی در پاسخ به اینکه عناصر شعر فاطمی چیست؟ توضیح داد: حماسه را باید اولین عنصر این شعر بدانیم، چراکه شعر فاطمی شعر تغزل یا عرفان محض نیست بلکه حماسه عرفانی و تغزل حماسی است و شاعر با شعرش خویشتن را بلند می‌کند و از خاکدان به سمت آسمان می‌برد.
وی ولایت‌مداری را دیگر عنصر شعر فاطمی دانست و افزود: شاعران فاطمی ضرورت دارد همواره این مهم را مورد توجه قرار دهند که حضرت زهرا(س) اولین شهید راه ولایت هستند؛ بنابراین این نوع شعر، با امتداد ولایت یعنی سرزندگی، عزت و نگاه به‌دور از مذلت پیوند محکم دارد.
طهماسبی با تأکید بر اینکه شعر فاطمی همواره زنده و جاری و سیال است، اظهار کرد: شاعر فاطمی با مردم زندگی کرده و آنچه که از حضرت در احادیث و خطبه‌ها از جمله خطبه فدکیه و دفاعیات ایشان از امیرالمؤمنین(ع) در دسترس است را باید برای مردم تبیین کند. اگر مردم با زیبایی‌های کلام و خوبی‌های سبک زندگی ائمه(ع) و معصومین(ع) آشنا شوند، به تعبیر حدیثی نورانی از امام رضا(ع) از آنان پیروی خواهند کرد.
وی در پاسخ به اینکه شاعران در بازنمایی کلام و سیره فاطمی در میان عامه مردم چه نقشی دارند؟ یادآور شد: شاعران فاطمی تبیین‌کننده سبک زندگی ارزشمند حضرت زهرا(س) هستند که دربردارنده عصمت و عترت فاطمی، بصیرت فاطمی، غیرت فاطمی و غربت فاطمی است. شاعر فاطمی باید با بهره‌گیری از عناصر تخیل، هنر، عشق‌ورزی و جذابیت با تکیه بر قدرت رستاخیز واژگان و استفاده از موسیقی و زبانشناسی قابل دفاع و عاطفه‌ای که یک شیعه انقلابی نسبت به اهل بیت(ع) در دل دارد، فریادگر ظلم‌هایی باشد که بر حضرت تحمیل شد. شاعران همچنین انتقال‌دهنده حکمت فاطمی هستند که امام خمینی(ره) در توصیف معرفت و حکمت ایشان فرمودند: «زنی که تمام خاصه‌های انبیا در اوست، اگر مرد بود نبی بود؛ زنی که اگر مرد بود، به جای رسول‌الله(ص) بود.»
طهماسبی با بیان اینکه زبان شعر یک ظرفیت بی‌همانند برای توصیف آموزه‌های فاطمی است، تصریح کرد: تنوع کلام، قدرت تشبیهات و ترکیب‌سازی‌ها این امکان را به شاعر می‌دهد که بدون محدودیت و با دستانی باز عرصه را به دست گیرد و سرمشقی بنویسد که در کلاس درس غیرت، عزت و بصیرت فاطمی حرف برای گفتن داشته باشد.
شعر فاطمی از سرشاخه‌های شعر آیینی است
وی شعر فاطمی را یکی از سرشاخه‌های شعر آیینی برشمرد و افزود: عاشورا فرزند فاطمیه است و تمام مراثی ریشه در فاطمیه دارد همچنان که امام حسن عسکری(ع) در مورد مقام زهرا(س) می‌فرمایند: «نحن حجج اللّه على خلقه و جدّتنا فاطمة حجّة علینا» یعنی ما حجت‌های خدا بر مخلوقات هستیم و جد ما حضرت فاطمه(س) حجت بر ماست. همین کلام امام(ع) گویای مقام و مرتبه این بانوی بزرگوار است که شاعران آیینی نیز باید به معرفت و شناخت برای بازنمایی شخصیت حضرت برسند.
طهماسبی بیان کرد: خوشبختانه شاعران آیینی بعد از انقلاب به این معرفت رسیدند، اما هنوز جای کار بسیار است و هنوز به نقطه کمال شعر فاطمی نرسیدیم. شعر فاطمی غالباً به سوگ و مرثیه پرداخته و از تبیین و توصیف ارزش‌ها و شخصیت متعالی حضرت و پرداختن به بُعد معرفتی غفلت کرده است. باید شاعران معاصر تلاش کنند تا کمتر به مرثیه و سوگ‌سروده بپردازند و اشعار پرمحتوا و درس‌آموز، مخاطب‌پسند و زنده ناظر بر سیره زندگی فاطمی بیش از پیش تقویت شود که امیدواریم با همت شاعران جوان، خوش‌فکر و خلاق به این مهم دست یابیم.
این شاعر آیینی چهارمحال‌وبختیاری تصریح کرد: شعر فاطمی شعر حماسی و چندوجهی است، بنابراین شاعر ما در کنار پرداختن به بُعد عاطفی و احساسی یعنی مظلومیت حضرت زهرا(س) و شهادت و تدفین غریبانه ایشان و کفن و دفن شبانه حضرت که در تاریخ بی‌نظیر است، باید شخصیت پرمحتوای حضرت را نیز بتواند به مخاطبان نشان دهد.
طهماسبی ادامه داد: حضرت زهرا(س) الگوی یک زن مطیع نسبت به همسر، مادری الگو در تربیت فرزندان، مجاهد فرهنگی و مدافع ولایت است که شاعران در تبیین ویژگی‌های ناگفته ایشان باید اهتمام بورزند تا بتوانند سیمای نورانی بانوی دوعالم را به عنوان یک الگوی فاخر و ارزشمند برای نسل جوان امروز معرفی کنند.
در پایان، سه سروده از مهدی طهماسبی در سوگ شهادت حضرت زهرا(س) به عنوان حُسن ختام این گفت‌و‌گو تقدیم مخاطبان ایکنا می‌شود:
با توام با تو‌ای مادر گل
عشق من شور من، سرور گل
بوستان جهان را امیدی
بهترین یاور و همسر گل
ای نگاهت پناه قیامت
شور برپایی محشر گل
آهوی زخمی اشک‌هایم
آمده در برت در بر گل
بازوی خسته و زخمی تو
استنادی است ای کوثر گل
استنادی است بر ماندن تو
بر تو و سوره پرپر گل
در دو دنیا امیدم تو بودی
با توام با تو ای مادر گل
***
چشم‌هایم پی یک قبر رها می‌گشتند
اشک‌ها همنفس درد و بلا می‌گشتند
کودکان منتظر مهر کریمانه او
بی‌صدا گریه‌کنان غرق دعا می‌گشتند
چه شبی بود زمین مضطرب و دل‌نگران
ماه و خورشید چه غمدار جدا می‌گشتند
آه بازوی گل از شرح غم واقعه گفت
اشک و غم همنفس شیر خدا می‌گشتند
دل من گفت که این کوچه و امید خداست
لشکر کینه در آن کوچه چرا می‌گشتند
تا بسوزد دل و دست و نفس و خانه عشق
اشک و غم همنفس شیر خدا می‌گشتند
***
عجب شبی است زمین و زمانه می‌گرید
غریب بودی و دل غمگنانه می‌گرید
به یاد آن شب غمگین بی‌نهایت سرد
دلم گرفته چنین بی‌بهانه می‌گرید
نگاه کن گل من هر طرف که می‌گردی
کتاب و دفتر شعر و ترانه می‌گرید
شکسته سینه گل در کنار این خانه
ز داغ مادرمان درب خانه می‌گرید
ز هق‌هق دل غمگین کودکی معصوم
تمام عالم دل عاشقانه می‌گرید
حسین یک طرف افتاده بر زمین و حسن
کنار پیکر تو کودکانه می‌گرید
دلم شکسته چو پهلوی تو ببین مادر
چه سخت در پی‌ات ای بی‌نشانه می‌گرید
حضور فاطمیه التهاب تنهایی است
عجب شبی است زمین و زمانه می‌گرید
انتهای پیام
خدا قوت